fragmenty  książki Białe kartki. Niewypowiedziane narracje w arteterapii dzieci doświadczających choroby nowotworowej (2020)

Arteterapia jako integralna terapia

„…Integralna terapia przez sztukę w moim rozumieniu, to taki rodzaj terapii, który uwzględniałby wszystkie aspekty funkcjonowania człowieka, czyli zarówno poziom fizyczny, psychiczny, jak i duchowy. Taką arteterapię można określić więc jako integralną terapię, która odnosi się do ludzkiego umysłu, ciała i duchowości…

Twórcza postawa

„…W pozytywnym aspekcie twórcza postawa sprawia, że ludzie twórczy sami dostrzegają potrzebę odkrywania nowych idei, badania nowych obszarów swojej osobowości. Posiadają zdolność wyszukiwania sytuacji problemowych koniecznych do ich rozwiązania. Mają odwagę, są niezależni wobec nacisków zewnętrznych...."

„Od lat 70 XX wieku panuje pogląd, że w twórczej transformacji i zabawie rodzi się  to, co najważniejsze: zdolność do osiągnięcia mistrzostwa w byciu człowiekiem... Praca w glinie, rzeźbienie, tworzenia za pomocą farb i form na papierze oraz podobne działanie w terapii przez sztuki plastyczne zawsze prowadzą do nowego nastrojenia energii psychodynamicznej człowieka, dotykają jego wnętrza, żeby zamiast słowa „ciało” użyć pojęcia zawierającego pewien element duchowości. (Definiujące się na nowo terapie zorientowane na ciało  stanowią integralny element arteterapii)” (Stegman, 2015, s.12). Tego elementu duchowości w dążeniu do wzrastania człowieka nie możemy pomijać. Kompletny rozwój może nastąpić tylko wówczas, gdy pozwalamy wszystkim sferom naszego bytu rozwijać się w sposób równoważący każdą z nich. Twórcze działania dają możliwość samorealizacji we wszystkich sferach: cielesnej, psychicznej i duchowej….”

Język wizualny

„…Język wizualny jest wciąż jeszcze niedocenianym narzędziem pracy terapeutycznej. A pozwala on na duże możliwości pracy, umożliwia pacjentowi swobodę wypowiedzi z jednoczesnych brakiem przymusu mówienia, umożliwia kontakt z pacjentami, którzy mają z różnych powodów utrudniony kontakt werbalny. …

…Umożliwia docieranie do pozasłownych doświadczeń osobowości i przeżyć wewnętrznych. Język sztuki, zwłaszcza jej form wizualnych, był zawsze ważnym sposobem komunikacji i wyrazem ludzkiej ekspresji. Arteterapia różnorako wykorzystuje język wizualny jako formę wypowiedzi, kreacji, zwłaszcza wówczas, gdy zawodzi werbalny sposób komunikowania się….

Wizualna narracja

"Język sztuk wizualnych daje możliwość autonarracji w sposób niekonwencjonalny - niewerbalny. Pozwala na opowiedzenie własnej historii bez konieczności mówienia. „Według psychoterapeutów narracyjnych głównym problemem psychicznym człowieka jest właśnie stan, w którym ważne aspekty doświadczenia nie znajdują miejsca w historii przez niego opowiedzianej, a przecież […]w sytuacji dużych zmian, stresu, czy trudnych, traumatycznych wydarzeń w życiu człowieka stworzenie narracji na ich temat, zintegrowanie ich z całością życia sprzyja lepszej adaptacji.[…] Baldwin pokazuje, że jednym z najpoważniejszych skutków choroby psychicznej jest to, że osoba przestaje być zdolna do opowiedzenia własnej historii” (Chrzczonowicz, 2011)….”

„…Inspiracją do działań poprzez sztukę stały się dla mnie terapie narracyjne, gdyż język wizualny traktuję jako odmienne od tradycyjnego słownego języka narzędzie tworzenia znaczeń. Narracje w terapiach pozwalają na stworzenie alternatywnych historii dla naszego życia. Uwalniają od poczucia beznadziei i dają możliwość wydostania się z sytuacji bez wyjścia….”

Wyobraźnia

„…Obok języka wizualnego, w pracy twórczej, ważną jest związana z nim niewątpliwie wyobraźnia. Ma ona ogromne znaczenie w zmianie życiowych postaw, sposobu myślenia o sobie i świecie. „Patrząc przekrojowo na historię pojęcia jakim jest wyobraźnia, widzimy wielość koncepcji i przekonań na jej temat. Artyści, filozofowie, wielcy myśliciele nawiązują do istniejących teorii wyobraźni lub na swoje potrzeby tworzą własne. Większość tych teorii mówi o funkcji wyobraźni, która pozwala zrozumieć, przyswoić to co istnieje - wszelkie znane formy istnienia, jak i tworzyć nowe. Począwszy od Arystotelesa poprzez Kanta, Sartre’a czy Bachelarda widzimy odmienne teorie wyobraźni (Starobinski, 1972). John Dewey pisał: „Tam gdzie rzeczy stare i dobrze znajome nabierają cech nowości, tam właśnie czynna jest wyobraźnia. Kiedy tworzy się nowe, wówczas rzeczy odległe i dziwne stają się najbardziej oczywiste i nieuniknione” (Dewey, 1975, s. 327 - 328). Aby przystosować się do świata, potrzebujemy nieustannego wychodzenia poza to co realne. Myślenie poza schematem ułatwia nam rozumowe opanowanietego co nieznane. „Los przedstawiony, to znaczy rozwinięty w substancji słowa i wyobrażenia jest losem ujarzmionym” (Starobinski, 1972, s. 221)….”